18 دسامبر 2023- دکتر دانیل دراکر، پیشگام پژوهش، چیزهای زیادی برای افتخار دارد، زیرا داروهای دیابت مبتنی بر GLP-1 که از تحقیقات اولیه او نشأت گرفته اند، توسط مجله Science به عنوان موفقیت سال 2023 نامگذاری شده اند.

نه تنها میلیون‌ها نفر از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 از آگونیست‌های GLP-1 بهره‌مند شده‌اند، بلکه این داروها همچنین در دو کارآزمایی اخیر بر روی بیماران، فواید سلامتی گسترده‌ای فراتر از کاهش وزن را نشان داده اند.

برای سال‌ها، آگونیست‌های GLP-1 به عنوان یک عارضه جانبی تصادفی در بهبود سلامت متابولیک شناخته شده‌اند، اما نحوه تنظیم آن در بدن هنوز مشخص نیست. اکنون دکتر دراکر، که زندگی تحقیقاتی خود را وقف درک نحوه عملکرد این داروها کرده است، مقاله جدیدی را ارائه کرده است که با یک یافته جدید شروع به کشف راز می کند: همه چیز از مغز شروع می شود.

تیم او در موسسه تحقیقاتی Lunenfeld-Tanenbaum، بخشی ازSinai Health، در پروژه ای که توسط دانشمند فوق دکتری چی کین ونگ رهبری می شود، یک شبکه ی ایمنی روده-مغز را کشف کرده اند که التهاب را در سراسر بدن کنترل می کند که بر سلامت اندام ها تاثیر می گذارد.

این تحقیق که در مجله Cell Metabolism منتشر شده است، نویدبخش درک و درمان بیماری های متابولیک است.

این داروها که به عنوان آگونیست های گیرندهGLP-1 یا آگونیست های گیرندهپپتید شبه گلوکاگون 1 شناخته می شوند، کار هورمون روده ای GLP1 را تقلید می کنند که سطح قند خون و اشتها را تنظیم می کند. در میان آنها می توان به داروهای کاهش وزن محبوب Ozempic/Wegovy وMounjaro/Zepbound  اشاره کرد، اما ترکیبات مشابه با این داروها برای بیش از 18 سال است که برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می شوند.

یکی از چیزهای واقعاً جالب در مورد داروهای GLP-1 این است که فراتر از کنترل قند خون و وزن بدن، به نظر می رسد که عوارض بیماری متابولیک مزمن را نیز کاهش می دهند. دکتر دراکر، که دارای کرسیBBDC-Novo Nordisk  در زیست شناسی اینکرتین است و استاد پزشکی در دانشکده پزشکی Temerty، دانشگاه تورنتو است، گفت: تحقیقات نشان داده است که برخی از داروها در این گروه ممکن است خطر بیماری قلبی مانند نارسایی قلبی، سکته مغزی، بیماری کبد چرب و بیماری کلیوی را کاهش دهند به همین دلیل است که این داروها در کانون توجه قرار دارند.

او افزود: ما از مطالعات بالینی می دانیم که GLP-1 همه این کارهای شگفت انگیز را در افراد انجام می دهد، اما به طور کامل نمی دانیم که چگونه کار می کنند.

کار اولیه دکتر دراکر بر روی هورمون GLP-1 درکی از نحوه عملکرد آن در سطح مولکولی فراهم کرد و راه را برای داروهای متعدد دیابت، از جمله Ozempic، هموار نمود. او برای کار خود برخی از معتبرترین جوایز را دریافت کرده است، از جمله جایزه بین المللی گاردنر کانادا در سال 2021، جایزه برتر در علوم زیستی، جایزه ولف در سال 2023 در پزشکی و نشان کانادا.

در حال حاضر، دکتر دراکر بر این موضوع تمرکز دارد که چگونه داروهایGLP-1  التهاب را کاهش می‌دهند، که یک عامل رایج در بیماری‌های متابولیک مزمن است. التهاب فرآیندی است که در آن سیستم ایمنی عوامل خارجی مانند ویروس ها و باکتری ها را شناسایی و حذف می کند و باعث بهبودی می شود. اما در شکل مزمن، می تواند بدون علت خارجی ادامه یابد و منجر به آسیب به اندام شود.

با توجه به اینکه سلول های ایمنی در اکثر اندام ها تعبیه شده اند، یک فرض واضح این بود که این داروها با تعامل با گیرنده های GLP-1 روی سلول های ایمنی، التهاب را کاهش می دهند. این مورد می تواند در روده صادق باشد، جایی که تعداد زیادی از سلول های ایمنی توسط GLP-1 فعال می شوند. اما در اندام‌های دیگر، تعداد سلول‌های ایمنی حاوی گیرنده‌های GLP-1 ناچیز است، که نشان‌دهنده مکانیسم دیگری است که این داروها از طریق آن التهاب را کاهش می دهد.

دکتر دراکر می گوید: نکته عجیب این است که شما نمی توانید بسیاری از گیرنده های GLP-1 را در تمام اندام های دیگر که به نظر می رسد GLP-1 بر روی آنها تاثیر می گذارد، پیدا کنید.

دکتر دراکر اشاره ای به این داشت که ممکن است مغز به دو دلیل درگیر باشد: گیرنده های GLP-1 در مغز فراوان هستند و مغز و سیستم ایمنی با تمام اندام های بدن ارتباط برقرار می کنند.

برای این مطالعه، دکتر وونگ با تزریق یک جزء دیواره سلولی باکتریایی یا یک لجن باکتریایی برای القای سپسیس، التهابی گسترده در سراسر بدن موش‌ها ایجاد کرد که منجر به آسیب به اندام های موش گردید. به‌طور قابل‌توجهی، آگونیست‌های GLP-1 التهاب را کاهش دادند، اما تنها زمانی که گیرنده‌های آن در مغز فعال بودند. هنگامی که این گیرنده های مغزی با دارو مهار شدند یا از نظر ژنتیکی در موش ها حذف شدند، توانایی آگونیست‌های GLP-1 برای کاهش التهاب از بین رفت.

دکتر دراکر گفت: این یافته ها برای اولین بار نشان داد که یک محور ایمنیGLP-1-- مغز وجود دارد که التهاب را در سراسر بدن مستقل از کاهش وزن کنترل می کند، حتی در اندام های محیطی فاقد گیرنده های GLP1.

دکتر Anne-Claude Gingras، مدیر LTRI و معاون تحقیقات در Sinai Health، بر تاثیر این مطالعه تاکید کرد و گفت: "از آنجایی که جامعه علمی به شایستگی از آگونیست های GLP-1 و تاثیر آنها تجلیل می کند، ناشناخته های زیادی باقی مانده است. دکتر دراکر و تیمش برای رمزگشایی از نحوه عملکرد این داروها سرسختانه به تلاش خود ادامه می دهند، و این مطالعه درک ما را از متابولیسم و شبکه پیچیده سیستم ایمنی مغز که آن را تنظیم می‌کند، عمیق‌تر می‌کند."

با این حال، تحقیقات هنوز کامل نشده است. این تیم اکنون در تلاش است تا سلول‌های مغزی را که با GLP-1 برهم‌کنش دارند، مشخص کند. آنها همچنین در حال بررسی مدل‌های مختلف التهاب موش، از جمله بیماری قلبی، آترواسکلروز، و التهاب کبد و کلیه هستند تا مشخص کنند که آیا اثرات مفید GLP-1 در هر مورد واقعاً از طریق مغز انجام می‌شود یا خیر.

دکتر دراکر گفت: درک اینکه چگونه GLP-1 التهاب را کاهش می دهد، ممکن است راه های جدیدی را برای کاهش عوارض مرتبط با دیابت نوع 2 و چاقی باز کند.

وی افزود: "به رسمیت شناختن زیست شناسیGLP-1 به عنوان موفقیت سال مجلهScience 2023  بر گسترش تاثیر بالینی GLP-1، و پتانسیل فوق العاده ی اکتشافات علمی پایه برای بهبود مستمر سلامت انسان، تاکید می کند."

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20231218/From-diabetes-drug-to-anti-inflammation-powerhouse-The-unexpected-evolution-of-GLP-1.aspx